2022/01/03، 06:40 AM
[img=0x0]file:///C:/Users/106~1.CUD/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image002.jpg[/img]
یافته های اصلی
در پی تسلط مجدد طالبان بر افغانستان، سوالات متعددی در حوزه‌های مختلف برای سیاست‌گذاران و نیز افکار عمومی در ایران به وجود آمده است؛ از یکسو سوالاتی در حوزه مسائل امنیتی به ویژه در مناطق مرزی برانگیخته شده که بسیار جدی است. نکته دیگر این است که در صورت تثبیت حکومت طالبان در این کشور برای بلند مدت، آیا وضعیت امنیتی تغییر خواهد کرد یا خیر؟ سوال مهم دیگر در حوزه مواد مخدر است، با توجه به سابقه طالبان در زمینه مواد مخدر و نیز مواضع اعلامی سران این گروه در ماه‌های اخیر، چه تأثیر روی بازار مواد مخدر در ایران خواهد گذاشت؟ گفتنی است این موضوع ممکن است «سلامت فیزیکی» و «امنیت انسانی» را نیز در ایران تحت تأثیر قرار گیرد.
· با توجه به اینکه حکومت طالبان بر افغانستان هنوز تثبیت نشده و از سوی دیگر هنوز قوانین موضوعه در افغانستان تغییر چندانی نکرده است، عمده تحولات به وجود آمده در اوضاع امنیتی و نیز حوزه مواد مخدر عجالتاً «روانی» است و برای مشخص شدن تأثیرات دراز مدت باید بیشتر صبر کنیم.
· اگر فرایند تسلط طالبان و تثبیت حاکمیت این گروه بر افغانستان طولانی شود و در مناطق مختلف این کشور همچون پنجشیر، گروه‌هایی برای مقاومت شکل بگیرد و حکومت طالبان را به چالش بکشد و طالبان نتواند امنیت را به طور کامل برقرار نماید، احتمالاً هم سطح زیر کشت و نیز میزان تولید مواد مخدر افزایش خواهد یافت.
· اگر طالبان بتواند بر سراسر افغانستان تسلط نسبی پیدا کند و همه مدعیان از میدان به در روند، ارده و «سیاست مخدری» این گروه تعیین کننده وضعیت آتی مواد مخدر در افغانستان و به طبع آن کشورهایی که در ادامه مسیر بالکان قرار دارند، خواهد بود.
· در صورت موفقیت طالبان در تسلط کامل بر افغانستان با دو سناریوی کلی روبه رو خواهیم بود؛ در صورتی که طالبان در گفته‌های خود مبنی بر ممنوعیت کشت خشخاش و تولید مواد صادق باشد و همین سیاست را به اجرا درآورد از یکسو شاهد کاهش شدید مواد مخدر در بازارهای کشورهای مختلف از جمله ایران خواهیم بود و از سوی دیگر این رویداد در بلند مدت سلسله پیامدهای مهمی خواهد داشت:
1- افزایش نسبی قیمت موادی همچون تریاک، هروئین و مورفین.
2- کاهش محسوس میزان خلوص مواد مخدر در بازار مصرف.
3- روی آوردن برخی از مصرف کنندگان ایرانی تریاک و مشتقات آن به مواد جایگزین.
4- روی آوردن برخی از مصرف کنندگان ایرانی تریاک و مشتقات آن به مصرف همزمان چند ماده.
5- افزایش یافتن کشت انواع مواد و همچنین شکل گیری لابراتوارهای تولید مواد در برخی مناطق ایران.
6- گرانی مواد مخدر به طور عمومی می‌تواند باعث داغ تر شدن بازار سیاه آن شده و درنتیجه جذابیت فعالیت‌های قاچاق را چند برابر بیشتر کند.
7- گرانی مواد مخدر به طور خاص ممکن است در منجر به افزایش فعالیت های قاچاق در مرزهای شرقی ایران و نیز مناطق داخلی کشور شود.
8- با کاهش یافتن احتمالی تریاک و مشتقات آن، ممکن است در بلند مدت تولید و مصرف دو ماده محرک مت‌آمفتامین و مشتقات ماری جوانا در کشور افزایش محسوسی پیدا کند.
· سناریوی دوم وضعیتی است که در آن طالبان به مواضع اعلامی خود پایبند نماند و بخواهد به تجارت مواد مخدر ادامه دهد و یا حتی به دلیل تداوم جنگ داخلی نتواند سیاست مخدری مورد نظر خود را به مرحله اجرا بگذارد. در این صورت سلسله پیامدهای زیر احتمالاً در کوتاه مدت و میان مدت به وجود خواهد آمد:
1- کشت خشخاش و تولید مواد مخدر سنتی (تریاک و مشتقات آن) در این کشور ادامه خواهد یافت.
2- سطح زیر کشت در افغانستان (به ویژه ولایت‌هایی که از تسلط حکومت مرکزی به دور بمانند) افزایش خواهد یافت.
3- احتمال شکل‌گیری کانون‌های جدید تولید مواد مخدر در افغانستان به وجود می آید.
4- در نتیجه افزایش تولید مواد، احتمال افزایش قاچاق به مرزهای کشور و کاهش قیمت تمام شده مواد مخدر منجر شود.
مقدمه
افغانستان و به دست گرفتن قدرت توسط طالبان در این کشور می‌تواند در منطقه و کشورهای هم‌مرز این کشور از جمله ایران تاثیرگذار باشد. یکی از این موارد به مساله کشت و تجارت مواد مخدر باز می‌گردد. افغانستان مهم‌ترین تولید کننده خشخاش در جهان به عنوان مبدا تجارت تریاک و مشتقات آن در جهان بوده و حالا قدرت‌گیری این گروه در افغانستان و نحوه برخورد آن با کشت مواد مخدر در این کشور می‌تواند روی تجارت جهانی مواد مخدر تاثیرگذار باشد.
به هر حال ایران نیز به عنوان همسایه نزدیک افغانستان از تاثیرات سیاست‌های طالبان در حوزه مواد مخدر در امان نبوده و قطعا از آنچه در حوزه مواد مخدر در افغانستان می‌گذرد تاثیر می‌گیرد. درحال حاضر طالبان مدعی مبارزه با اعتیاد و مواد مخدر هستند و روز دوشنبه ۲۲ شهریور نیز خبرگزاری افغانستانی جمهور در خبری از هرات نوشته که مسئولان محلی هرات می‌گویند تمامی معتادان به مواد مخدر از سطح شهر جمع‌آوری و به کمپ‌های ترک اعتیاد منتقل می‌شوند. به هر حال سیاست این گروه حاکم بر افغانستان هر چه باشد شاهد تاثیر بلند مدت آن بر معضل اعتیاد در کشور خواهیم بود.
کرونا و مواد مخدر در افغانستان
از اواخر سال ۲۰۲۰ که ویروس کرونا در جهان شایع شد شاهد آن بودیم که کشور‌ها مرزهای خود را بسته و سیاست‌های مختلفی را برای منع آمد و شد به کشورهایشان در نظر گرفتند. در این شرایط زنجیره عرضه کالا‌های مجاز هم در جهان دچار اختلال شد تا به دنبال آن زنجیره عرضه کالا‌های قاچاق اعم از مواد مخدر و سایر اجناس قاچاق تا حدودی مختل شود.
بخشی از کارگرانی که در افغانستان روی مزارع خشخاش کار می‌کنند کارگران غیربومی هستند، در بخش‌هایی از افغانستان این مزارع بیشتر هستند مانند استان هلمند که به دلیل نبود کارگر بومی کافی در این منطقه از کارگران فصلی برای کار روی مزارع استفاده می‌شود. این کارگران از سایر استان‌های افغانستان یا پاکستان به این مناطق آمده و روی زمین‌های خشخاش کار می‌کردند. با اعمال مقررات منع آمد و شد و ترس مردم این کشور از ابتلا به کرونا در سال ۲۰۲۰ تعداد کارگران فصلی کاهش یافت. در این شرایط مجامع بین‌المللی مانند سازمان ملل یا دفتر مبارزه با جرم و مواد سازمان ملل متحد انتظار داشتند که در این سال میزان تولید مواد مخدر در افغانستان کاهش یابد، اما برخلاف این انتظار کرونا نتوانست روی تولید تریاک و مشتقات آن در افغانستان تاثیر بگذارد.
این موضوع مورد بررسی قرار گرفت که چرا در سال ۲۰۲۰ سطح زیرکشت در افغانستان و طی روندی افزایشی به عدد ۲۲۴ هزار هکتار رسیده و از سوی دیگر ۶ هزار و ۳۰۰ تن تریاک هم در این سال در افغانستان تولید شد که این مقدار نسبت به سال ۲۰۱۹، ۳۷ درصد افزایش داشت. درحقیقت شاهد رشد کشت خشخاش و تولید تریاک در این کشور تا پیش از تحولات اخیر و بازگشت طالبان به قدرت هستیم. علت این رشد آن است که صاحبان مزارع در نبود کارگران فصلی از نیروی کار بومی و به خصوص کودکانشان برای تولید تریاک و کشت خشخاش استفاده کرده‌اند. با خروج ناگهانی و غیرمسئولانه ایالات متحده آمریکا از افغانستان در ماه‌های گذشته، ممکن است تولید مواد مخدر پس از سه موج افزایشی در سال‌های 2007، 2012 و 2017 برای چهارمین بار نیز در افغانستان جهش کند.
طالبان و مواد مخدر
پیش از اینکه وضعیت جدید این کشور را از نظر بگذرانیم، لازم است، نگاهی به وضعیت مخدری افغانستان تا پیش از تسلط طالبان بیندازیم. در سال ۲۰۲۰ با شیوع جهانی کرونا، بسیاری از دولت‌ها در سطح جهان به اعمال سیاست‌های منع آمد و شد و بستن مرزها روآوردند. در نتیجه اعمال همین سیاست‌ها توسط دولت وقت افغانستان، امکان تحرک کارگران فصلی که از ولایات مختلف این کشور راهی مراکز اصلی کشت خشخاش به ویژه در جنوب افغانستان می‌شدند و یا از پاکستان برای کار به این مناطق می‌آمدند تقریباً از میان رفت. بسیاری از مراکز تحقیقاتی جهان انتظار داشتند، در نتیجه فقدان نیروی کار کافی و نیز سیاست بستن مرزها، زنجیره تولید و ترانزیت مواد مخدر از افغانستان (که تأمین کننده ۹۰ درصد تریاک، هروئین و مورفین جهان به حساب می آید) دچار اختلال شود و میزان تریاک تولید شده در این کشور برای دومین سال مداوم کاهش یابد. اما برخلاف انتظارات میزان تولید تریاک در افغانستان رکوردهای جدیدی ثبت کرد که مدتی بعد مشخص شد، ناشی از روی آوردن خانواده‌های صاحب مزارع به استفاده از نیروی کار بومی و به خصوص فرزندان خود در این رابطه بوده است.
از سوی دیگر گفتنی است برخلاف تصویری که برخی رسانه‌ها از این کشور به نمایش گذاشته اند، که گویای تکمیل تسلط طالبان بر سراسر افغانستان است، به نظر می‌رسد، این گروه هنوز بر سراسر افغانستان مسلط نشده و برخی مناطق مرکزی و شرقی این کشور درگیری میان نیروهای طالب و دسته‌های مختلف مخالف آنان از ارتش افغانستان گرفته تا برخی نیروهای مقاومت مردمی، هنوز ادامه دارد. همچنین با شکل‌گیری هسته مقاومت مردمی در ولایت پنجشیر با محوریت «احمد مسعود»، فرزند احمد شاه مسعود و «امرالله صالح»، معاون رئیس جمهور فراری، امیدهای جدیدی برای آزادی افغانستان شکل گرفته است. با شکل گیری این هسته مقاومت در ولایت پنجشیر، پیشروی های گروه های مخالف طالبان در ولایت بغلان در همسایگی پنجشیر آغاز شده و تا کنون ۵ ولسوالی اندرآب، بنو، ده صلاح، بهسود و خنجان از تسلط طالبان خارج شده تا امیدواری‌ها نسبت به مقاومت پنجشیر افزایش یابد.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد درگیری‌ها میان طالبان و مخالفان آن ادامه خواهد یافت و احتمالاً در کوتاه مدت شاهد شکل گیری حکومتی یکدست در این کشور نباشیم. در نتیجه عدم وجود حکومت مرکزی در این کشور و فقدان امنیت، احتمالاً شاهد افزایش سطح زیر کشت خشخاش در کوتاه مدت، افزایش خواهد یافت و کشت خشخاش به آسان ترین وسیله امرار معاش کشاورزان مبدل خواهد شد. این امر باعث خواهد شد، زنجیره عرضه مواد مخدر و مسیر بالکان (که از ایران هم می‌گذرد) فعال تر از قبل خواهد شد. در صورتی که نیروهای مقاومت مردمی، موفقیت‌های بیشتری به دست بیاورند و بتوانند مناطق بیشتری را آزاد کنند، این سناریو در بلند مدت نیز ادامه خواهد یافت.
اما در صورت شکست قطعی مقاومت یا محدود شدن آنها به چند ولایت و تثبیت حاکمیت طالبان، «سیاست مخدری» افغانستان توسط این گروه تعیین خواهد شد. با توجه به اظهارات اخیر «سهیل شاهین»، سخنگوی طالبان درباره جلوگیری از کشت خشخاش و تولید تریاک در افغانستان دیگر بار باید کارشناسان و سیاست‌گذاران نسبت به این رویداد نیز حساس باشند، زیرا در صورتی که طالبان بتواند تأثیر محسوسی بر کشت خشخاش و تولید تریاک در افغانستان بگذارد و آن را محدود سازد، با افزایش لجام گسیخته قیمت این ماده در کشورهای مختلف از جمله ایران روبه رو خواهیم بود.
این تاثیر روانی تحمیل شده به بازار است، انبارها و دپوها همچنان محصول برداشت‌های قدیمی و امسال را دارند، از آخرین برداشتها بیش از سه تا چهار ماه نگذشته است.
سطح زیر کشت امسال حدود ۳۱۰ هزار هکتار برآورد شده بود که بطور متوسط برداشت از سطح هکتار ۲۸ تا ۳۲ کیلو و متوسط ۳۰ کیلو پیش بینی شده بود، بنابر این رقمی حدود ۹۳۰۰ تن تریاک برداشت این فصل بوده و از اواخر بهمن تا ۱۵ اسفند هم سطح زیر کشت سال آتی مشخص می شود. نکته مهم این است که سیاست مخدری طالبان هرچه که باشد (چه ممنوع سازی انجام شود و چه نشود) تأثیرات آن از اوایل سال آینده شمسی خود را نشان خواهد داد. همچنین گفتنی است که در حال حاضر طالبان که از قبل با کشاورزان خشخاش کار دارای قرارداد کاری است، ناچار از متعهد ماندن به توافق خود تا پایان زمان قرارداد است. در نتیجه سیاست‌گذاران ایرانی باید برای سال 1401 برای برنامه ریزی ویژه ای داشته باشد.
مواد مخدر و ایران
۴۰ درصد از مواد مخدری که از سمت شرق وارد کشور ما می‌شود از مبدا کشور افغانستان و ۶۰ درصد مابقی اگرچه تولید افغانستان است، اما از طریق مرزهای پاکستان وارد کشور می‌شود. این مساله نشان می‌دهد که ما نباید صرفا به مرزهای مشترکمان با افغانستان بسنده کنیم چرا که برخی از قاچاقچیان برای دور زدن مراقبت‌های مرزی در آن مناطق، از طریق مرز پاکستان مواد مخدر را وارد می‌کنند؛ در واقع یک قاچاق سازمان‌یافته‌ای در این زمینه در جریان است.
از زمانی که روند بازگشت قدرت به طالبان شروع شد و این گروه شروع به تسخیر مناطق مختلف افغانستان کرد، نگرانی برای کشورهای مختلف از جمله ایران ایجاد شد مبنی بر اینکه با تسلط طالبان چه سیاستی را در حوزه مواد مخدر دنبال خواهد کرد چرا که این موضوع به صورت غیرمستقیم بر مساله امنیت ملی و امنیت انسانی کشور تاثیرگذار است. طالبان در دوره‌های مختلف سیاست خود را در حوزه مواد مخدر تغییر داده است.
سیر تطور نگاه طالبان به مواد مخدر نشان می‌دهد که پیش از به قدرت رسیدن این گروه یعنی تا قبل از ۱۹۹۶ به موضوع کشت مواد مخدر توجهی ندارند، اما وقتی در این سال به قدرت می‌رسند به عنوان مسئولان وقت این کشور به موضوع مواد مخدر توجه کردند و به تدریج این موضوع را به عنوان یک تجارت و کشت آزاد در نظر گرفتند. یعنی همانطور که یک کشاورز گندم می‌کارد، کشاورز دیگر ممکن است خشخاش بکارد و مالیات شرعی آن را که عشر می‌گویند از این گروه هم دریافت می‌کنند. این سیاست ادامه یافت تا اواخر سال ۲۰۰۱.
از اواخر سال ۲۰۰۱ که همزمان با افول طالبان در این کشور بود این گروه دیدگاه خود را تغییر داده و شروع به همکاری با نهاد‌های بین‌المللی کرد تا انگیزه حمله کشورهای غربی را کاهش داده و بتواند به حکومت خود ادامه دهد. در این شرایط ملاعمر فرمانی مهم صادر کرد که بر مبنای آن کشت خشخاش و تولید تریاک عملی ضد اسلامی است و مواد مخدر را تحریم کردند، در نتیجه این فرمان ۹۰ درصد تولید تریاک در افغانستان در ماه‌های آخر حکومت طالبان کاهش یافت. این بزرگ‌ترین پاکسازی است که یک کشور در طول تاریخ و در جهان توانسته در حوزه مواد مخدر انجام دهد.
وقتی همکاری با مجامع بین‌المللی نتوانست به آنها کمک کند و از سال ۲۰۰۱ مجبور شدند از قدرت خارج شوند بازهم دیدگاه خود را تغییر دادند و این بار در شرایطی که قدرت را هم در دست نداشتند بار دیگر مساله مواد مخدر را به عنوان تجارتی مشروع به شرط پرداخت مالیات در نظر گرفتند. گفته می‌شود از سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ طالبان توانست وارد تجارت مواد مخدر شود و از آن زمان فعالیت در این حوزه را هم انجام می‌دهد. حتی مخالفان این گروه در افغانستان می‌گویند این طالبان است که کشت خشخاش در کشور را به دست داشته و مدیریت می‌کند، پژوهشگران مختلف هم تایید کرده‌اند که بخشی از عواید طالبان از محل فروش مواد مخدر تامین می‌شود، هرچند که طالبان این موضوع را انکار می‌کند.
طالبان فعلا اعلام کرده که قصد دارد جلوی کشت خشخاش را گرفته و سیاستی مانند سیاست اتخاذی در ماه‌های آخر قدرتشان در سال ۲۰۰۱ را در پیش بگیرند، قطعا زمان مشخص می‌کند که آیا روی قول خود می‌مانند یا نه. اما سیاست طالبان در هر صورت بر شرایط کشور ما تاثیرگذار است. فرض کنیم که طالبان واقعا تولید تریاک و مشتقات آن را مهار کرده و سیاست پاکسازی که قبلا اجرا کرده بودند را در پیش بگیرند و به دنبال آن تولید این مواد در افغانستان به صورت چشمگیری کاهش یابد، در این صورت اولا با توجه به کاهش تریاک و مشتقات آن در بازار مصرف، بازار سیاه این مواد جذاب‌تر شده و قیمت تریاک و مشتقات آن افزایش می‌یابد. در این شرایط ممکن است گروه‌های جدید و بیشتری به صرافت ورود به عرصه قاچاق مواد مخدر بیفتند به این دلیل که در شرایط کمیاب شدن این مواد سودآوری آن افزایش می‌یابد؛ بنابراین باید مرزها دقیق‌تر از هر زمان دیگری کنترل شوند.
تاثیر دوم که بسیار مهم‌تر هم هست آن است که ۵۰ درصد از جامعه مصرف‌کنندگان این مواد در کشور ما تریاک مصرف می‌کنند که این موضوع در کشور ما مایه خوشحالی بوده است چرا که مواد خطرناک‌تر مانند شیشه و هروئین توسط این ۵۰ درصد مصرف نمی‌شود. اما وقتی این ماده گران شود اولا در بازار کمیاب می‌شود دوم آنکه تولیدکنندگان خالی که مواد خام را وارد کشور کرده و مواد مخدر تولید می‌کردند مجبور می‌شوند میزان ناخالص مواد تولیدی خود را بیشتر کنند. افزایش ناخالص، سلامتی مصرف‌کنندگان را با بحران مواجه می‌کند و ممکن است ناگهان با بحران سلامت در قشری از جامعه که مصرف کننده هستند مواجه شویم. ممکن است برخی دیگر مواد دیگری را به عنوان جایگزین تریاک انتخاب کنند که این اتفاق بسیار منفی بوده و ضروری است از همین امروز درخصوص آن فکر و برنامه‌ریزی شود.
در حال حاضر شیشه خطرناک‌ترین ماده مخدر در جهان است. از سوی دیگر روند مصرف مخدر شیشه در کشور ما نیز روندی صعودی است و این ماده از کاندیدا‌هایی است که مصرف‌کنندگان تریاک و مشتقات آن به دلیل عدم دسترسی به این مواد به مصرف شیشه روی می‌آورند. برخی نیز ممکن است به مصرف چند ماده یا چند مصرفی روی بیاورند، که این مساله هم تبعات منفی بر حوزه سلامت مصرف‌کنندگان خواهد داشت.
طالبان هنوز در سراسر افغانستان حاکم نشده و هنوز درگیری در این کشور ادامه دارد و در مناطق تحت حاکمیت این گروه نیز همچنان درگیری ادامه دارد. در واقع هنوز حکومت یکدستی که بتواند امنیت را به صورت کامل در این کشور تامین کند ایجاد نشده است؛ لذا با توجه به اینکه همین امنیت از سر زورگویی نیز هنوز بر این کشور حاکم نشده است به احتمال زیاد شاهد آن خواهیم بود که در مناطقی که مرکز کشت خشخاش هستند مانند ولایت هلمند کشت را بیشتر کنند به این دلیل که نظارتی وجود نداشته و حکومت مرکزی در حال درگیری با سایر مناطق است. در چنین شرایطی حکومت مرکزی نمی‌تواند به مساله مواد مخدر توجه زیادی داشته باشد و متمرکز بر برقراری سلطه خود در کل کشور است.
این شرایط باعث می‌شود برخلاف قول طالبان، کشت مواد مخدر نه تنها کاهش نیابد که روندی افزایشی داشته باشد که مقدار بیشتر آن وارد مرزهای ما می‌شود. این موضوع می‌تواند بر سرنوشت کشور ما تاثیرگذار باشد. نکته آنکه براساس آمار‌های سال ۲۰۲۰ از جمعیت ۳۸ میلیون نفری مردم افغانستان در سطح جهان، ۲.۵ میلیون نفر مصرف‌کننده تریاک هستند که علت آن نیز دسترسی آسان به این ماده مخدر در افغانستان است؛ بنابراین باید نسبت به شرایط سیاسی افغانستان و تاثیر آن بر حوزه مواد مخدر دقت کافی داشته باشیم.
با توجه به اینکه در ایران ۵۰ درصد مصرف کنندگان مواد مخدر سنتی و تریاک مصرف می کنند، در صورت گرانی این ماده ممکن است امنیت انسانی در کشورمان به شدت تحت الشعاع قرار گیرد و مصرف کنندگان تریاک به مواد مخدر صنعتی و دارای ناخالصی بیشتر روی بیاورند، از این رو هرگونه تحولی در افغانستان را باید به دیده تردید و با جدیت زیاد دنبال کنیم.
همانطور که بر همگان روشن است، مرزهای کشورمان در امتداد مسیر مخدری بالکان قرار گرفته و از سوی دیگر به دلیل همسایگی با افغانستان به شدت تحت تأثیر «وضعیت مخدری» و «سیاست مخدری» این کشور قرار می‌گیرد. در این میان باید دقت کرد که طولانی شدن بحران و عدم شکل گیری ثبات نسبی در این کشور پس از تسلط طالبان احتمالاً باعث خواهد شد که هر دولتی در این کشور (یا دست کم در بیشتر قلمرو این کشور) تشکیل شود، امکان اینکه به یک سیاست مخدری منسجم (چه مبارزه شدید با کشت خشخاش و تولید و فروش مواد باشد و چه حتی در فکر قانونی سازی مصرف مواد باشد) فکر کند را از دست می‌دهد و تا مدت‌ها اولویت اصلی اش، تکمیل سلطه بر دیگر مناطق این کشور خواهد بود. در چنین شرایطی احتمالاً با افزایش شدید کشت خشخاش خاص در ولایت‌های جنوبی افغانستان روبه‌رو خواهیم بود (به ویژه هلمند). در نتیجه به نظر می‌رسد در کنار نگرانی‌های امنیتی ناشی از احتمال بروز ناامنی در مرزها، سیاست‌گذاران ایرانی باید به احتمال افزایش صادرات مواد مخدر نیز فکر کنند و خود را برای این امر آماده کنند.
از سوی دیگر اما اگر طالبان بتواند بر سراسر این کشور مسلط شود و بخواهد آنچه سخنگوی‌هایش درباره مبارزه با مواد مخدر اعلام کرده اند را طابق و نعل به نعل اجرا کنند و اصطلاحاً به سوی ریشه‌کنی مواد در افغانستان حرکت کنند، هم در ایران و هم در جهان سیاست‌گذاران باید خود را برای شکل گیری موج جدیدی از گرانی تریاک و مشتقات آن در نتیجه کمبود باشند. این وضعیت می تواند در ایران که نیمی از مصرف کنندگانش، تریاک مصرف می کنند، به یک بحران سلامت منجر شود و اقشاری از این مصرف کنندگان را به سوی مواد پرخطرتر نظیر شیشه سوق دهد. از سوی دیگر گرانی شدید تریاک و مشتقات آن باعث افزایش سودآوری قاچاق این دسته مواد می‌شود در نتیجه افراد بیشتری را رهسپار ورود به حوزه سوادگری مرگ خواهد کرد.
