انجمن گفتگو

هلال طلايي، ناحيه اي بياباني است که در میان ایران، پاکستان و افغانستان قرار دارد. اين منطقه به دليل اين كه محل سوق الجيشي مواد مخدر، محل توليد هروئين و انبار تسليحات نطامي است، به هلال يا مثلت طلايي شهرت دارد. مثلت طلايي پس از سقوط طالبان در افغانستان به محل تجمع عرب - افغان ها ي القاعده تبديل شد و پيوندهاي مذهبي و قومي عشا ير و قبا يل اين نواحي، امكان اختفاي آن ها را افزايش داده است.

جرایم‌سازمان یافته
مسئله موادمخدر يك مسئله جهاني است و نيازمند همكاري و مساعدت تمامي كشورهاي جهان است تا كنترل شود. ونبايد تعهدات ديني و اخلاقي ما در مبارزه با مواد مخدر باعث عدم احساس مسئوليت ديگران شود ما اعتقاد داريم كه بايد از تمامی فرصت ها و ظرفیت ها منطقه اي و بين المللي برای مقابه با کشت و تولید مواد سنتی و تولید و توزیع مواد صنعتی به دور از بهانه های سیاسی و بطور عادلانه استفاده شود.

جرایم سازمان یافته و شعب آن در دنیای امروز تبدیل به یکی از مهمترین معضلات بین المللی شده که بدل به تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی شده است. این عنوان برای فعالیت‌های مجرمانه از سوی گروه‌های تبهکار که دارای تشکیلات منسجم سازمانی با ویژگی تلاش برای کسب منافع مالی و قدرت وارد عرصه ارتکاب به جرم می‌شوند.

به‌طورکلی جرم سازمان‌یافته عبارت است: از یک سری معاملات غیرقانونی که توسط مجرمان متعدد برای یک دوره‌ی مستمر صورت می‌گیرد و هدف از این معاملات کسب امتیازات اقتصادی و قدرت سیاسی است ،جرائم سازمان‌یافته بیشتر در ارتباط با مافیا است که دست به انجام کارهای حساب‌شده غیرقانونی می‌زنند و باکارهایی نظیر فروش و توزیع مواد مخدر، قاچاق، قمار، روسپی‌گری، اخاذی و فعالیت‌های دیگر سروکار دارد از این دیدگاه جرائم سازمان‌یافته به‌عنوان یک سازمان تبهکاری عمل می‌کند.

جرائم سازمان‌یافته از این منظر از اهمیت بالایی برخوردار هستند که از یک سو در روندهای تجاری قانونی واردشده و سرمایه‌گذاری می‌کنند و از سوی دیگر پول حاصل از تجارت پاک خود را با پول کثیف درهم‌آمیخته و به‌صورت قانونی در بانک‌ها و یا مراکز تجاری به دادوستد و سرمایه‌گذاری مشغول هستند.

امروزه كمتر كسي را مي توان يافت كه به جهاني بودن مسئله مواد مخدر اعتقاد نداشته باشد .چرا كه هيچ كشوري از اين بليه مصون نمانده و هركدام از كشور ها به تناسب موقعيت جغرافيائي ، اقتصادي و امنيتي با درجاتي از مسئله درگير و با گذشت زمان در يافته اند كه همكاري بين المللي در مواجهه با اين مشكل ضرورتي اجتناب ناپذير است.

افغانستان
افغانستان 90 درصد از تریاک غیرقانونی جهان را تولید میکند؛ که بزرگترین صادرات کشور و پایه اصلی اقتصاد روستایی است. بر اساس گزارش صندوق مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل در سال 2017 حدود 9 هزار تن تریاک در افغانستان تولید شده و هدف عمده آن تولید 500 تن هرویین بوده است. از سوی دیگر فساد مرتبط با تجارت غیرقانونی تریاک نیز در سطوح بسیاری در دولت افغانستان نفوذ کرده است.

در زمینه کشت خشخاش، حداقل 350 هزار خانوار کشاورز افغانستانی بطور مستقیم درگیر هستند. ابعاد اقتصاد خرد کاشت و برداشت در مزارع خشخاش بسیار پیچیده و بطور جدی غیر قابل تعمیم به همه مناطق در افغانستان است. مساله مالکیت زمین، دسترسی به آب، تنوع فرصت‌های معیشتی، بحران آب سال‌های قبل، فقیرتر شدن خانواده‌های روستایی به‌واسطه بدهی‌های سنگین و... همگی از عواملی است که معمولا در سیاست‌گذاری‌های فروملی و فراملی مغفول واقع شده است..

ترانزیت مواد مخدر افغانستان شامل هروئین، تریاک، مورفین و حشیش از طریق ایران و دریا راهی کشورهای حوزه خلیج‌فارس، آسیا، افریقا و کشورهای اروپایی می‌شود.

جمهوری اسلامی ایران
جمهوري اسلامي ايران نيز با توجه به تحمل خسارات بي شمار بواسطه همجواري با يزرگترين منبع كشت و توليد مواد مواد مخدر و همچنين موفقيتي نسبي در كنترل مسئله به عنوان يك بازيگر فعال در اين عرصه شناخته مي شود و استفاده از اين مناسبت ها را در جهت هم افزائي مبارزه خود فرصتي اثر بخش تلقي مي نمايد.

براساس گزارشات UNODC بطور متوسط بيش از 80 درصد كشفيات جهاني ترياك و 30 درصد هروئين توسط نيروهاي مبارزه با مواد مخدر جمهوري اسلامي ايران صورت مي پذيرد.

جمهوري اسلامي ايران به سبب موقعيت جغرافيايي و قرار گرفتن در مجاورت يكي ازبزرگ ترين كانو ن هاي توليد و قاچاق مواد مخدر،در مسير ترانزيت مواد مخدر به كشو رهاي اروپايي واقع شده است.

ایران به رغم مبارزه همه جانبه با اين پديده و تقديم حدود 4000 شهيد و هزاران نفر جانباز، به دليل موقعيت جغرافيايي و همجواري با دوكشور افغانستان و پاكستان و سهل الوصول بودن مسير ترانزيت مواد به اروپا ( 50 % الي 60% مواد مخدر توليد شده ) كانون توجه قاچاقچيان بين المللي مواد مخدر بوده و هست .

مواد مخدر از نظر آسيب شناسي تهديدي استراتژيكي و چند وجهي است.ايران و به طور خاص استان هاي شرقي آن به سبب موقعيت جغرافيايي و قرار گرفتن در مجاورت يكي از بزرگ ترين كانون هاي توليد و قاچاق مواد مخدر(هلال طلايي ) نسبت به آسيب هاي اجتماعي، در خطر بيشتري قرار دارد.

متاسفانه وجود زمينه هاي رشد و گسترش مواد مخدر در جامعه ايران و قاچاق آن كه هم اكنون به يك تجارت زيرزميني و نامرئي تبديل شده پيچيدگي اوضاع فعلي را باعث شده و مي رود تا به يك بحران اساسي در جامعه تبديل شود .

علي رغم تمهيدات اتخاذ شده از جمله تشديد قوانين، مجازات مرتكبين قاچاق مواد مخدر، مجرم شمردن فرد معتاد، انسداد مرزهاي شرقي، اقدامات درماني و انجام طر ح ها و پروژ ه هاي مختلف براي شناخت علل اين پديده و به كارگيري راهكارهاي متعدد، هر روز نسبت به قبل شاهد گسترش روز افزون ناامني در مرزهاي شرقي كشور، افزايش تعداد معتادان،كاهش متوسط سن اعتياد، بالارفتن نرخ شيوع اعتياد، ناكارآمدي برنامه هاي درماني،متحمل شدن هزينه هاي متعدد امنيتي اقتصادي و اجتماعي آن در جامعه مان بوده ايم.

پاکستان
جرائم سازمان‌یافته خاص کشورپاکستان عبارت‌اند از فعالیت گروه‌های تروریستی، ترانزیت مواد مخدر، پول‌شویی و قاچاق انسان اختلافات و منازعات منطقه‌ای و بین‌المللی پاکستان بر سر موضوعات متعدد با کشورهایی معدود است؛ که از این جمله می‌توان به 1. اختلاف مرزی با هند، افغانستان 2. ناتوانی در امنیت بخشی به مرزها با ایران، افغانستان، هند، چین و کشورهای غربی حاضر در افغانستان و سازمان‌های بین‌المللی مرتبط با موضوع مواد مخدر و جرائم سازمان‌یافته اشاره داشت.

ازجمله موارد محل اختلاف میان ایران و پاکستان می‌توان به: 1. فعالیت گروه‌های تروریستی پاکستان در ایران مانند ربوده شدن سربازان ایرانی از سوی گروه جیش العدل؛ 2. شکاف روابط گازی؛ 3. نزدیکی عربستان به پاکستان 4. ترانزیت مواد مخدر و قاچاق سوخت اشاره داشت.

براساس گزارش خزانه‌داری آمریکا پاکستان سالانه بیش از 10 میلیارد دلار پول نقد از راه پول‌شویی از دست می‌دهد. گزارش استراتژی کنترل مواد مخدر بین‌المللی وزارت امور خارجه آمریکا نشان می‌دهد پول‌شویی مبتنی بر تجارت فرآیندی است که به‌واسطه آن صدها میلیارد دلار سالانه از مبادی غیررسمی جابه‌جا می‌شوند و این امر موجب نوسانات اقتصادی سنگین در کشورهایی با اقتصاد ضعیف نظیر پاکستان می‌شود. در پاکستان پول‌شویی راهی برای تأمین منابع مالی تروریست‌ها و شورشیان فراهم می‌آورد.

پاکستان به لحاظ جغرافیایی در برابر قاچاق مواد مخدر بسیار آسیب‌پذیر است. وجود 2430 کیلومتر مرز مشترک با بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد مخدر جهان یعنی افغانستان این امر را سبب شده است. مقادیر متنابه کانابیس تولیدشده در افغانستان نیز به خارج از مرزهای آن قاچاق می‌شود و بخش عمده از آن از طریق مرزها وارد مناطق قبایلی و غیرقابل‌دسترس پاکستان قاچاق می‌شود.
بر اساس برآورد unodc حدود 40 درصد از مواد مخدر تولیدشده در افغانستان به مقصد پاکستان ترانزیت می‌شود.

در اواخر دهه 1980 پاکستان و افغانستان تقریباً نیمی از هروئین جهان را صادر می‌کردند اگرچه این رقم به‌مرور کاهش پیداکرده است اما این دو کشور همچنان میان تولیدکنندگان عمده این ماده جای دارند. پاکستان در سال‌های اخیر با حمایت‌های خارجی به‌خصوص از سوی آمریکا تلاش کرده تا میزان کشت خشخاش را کاهش دهد؛ اما به سبب عدم نفوذ و قدرت دولت در مناطق قبایلی این تلاش‌ها در این مناطق با شکست مواجه شده است.

به دلیل تعهد دولت پاکستان کشت خشخاش در پاکستان در دهه 90 نزدیک صفر رسید. همچنین پروژه‌های توسعه جایگزین که از سوی جامعه بین‌المللی موردحمایت قرار می‌گرفت منجر به کاهش کشت خشخاش از حدود 9441 هکتار در سال 1992 به حدود 213 در 2001 برسد؛ اما با ممنوعیت طالبان برکشت خشخاش در افغانستان و افزایش قیمت آن باعث توسعه کشت آن در سال‌های پس از 2001 در پاکستان شد. در 2003 کشت خشخاش به حدود 6703 هکتار رسید ازجمله برای اولین بار در استان بلوچستان نیز گزارشی از کشت خشخاش به دست رسید. کل منطقه تحت کشت از عدد ابتدایی 2306 هکتار کمتر بوده و این در گزارش ماه می 2007 به‌عنوان یکی از نتایج توسعه جایگزین باهدف ریشه‌کنی کشت مواد مخدر موردتوجه قرار گرفت.

نکته حائز اهمیت در رابطه با تریاک در پاکستان این است که کشت تریاک و کسب درآمد حاصل از آن به لایه‌های اجتماعی این کشور واردشده که بخش بزرگی از نیازهای اجتماعی و اقتصادی‌شان از این راه تأمین می‌شود و به‌سختی می‌توان در کشوری که ساختار اقتصادی ضعیف و فاسدی دارد در کوتاه‌مدت درآمدزایی مشابهی برای عامه مردم ایجاد کرد.

برابر با گزارش سازمان شفافیت بین‌المللی بسیاری از کارکنان نظامی انتظامی و نمایندگان پاکستانی با مسیرهای مرتبط با درآمدهای حاصل از مواد مخدر همسو هستند و این امر یکی از مهم‌ترین موانع پیش روی مقابله جدی با تجارت این ماده در پاکستان بدل شده است.